Kilka zmian w wersyi czwartej, znowu estetyka.
Lista zmian:
ұ -> о, gdyż nie jest to prawdopodobne, by tak to zapisywano, gdyby to było wymyślone w średniowieczu, kiedy
było to tylko długie o
ҷ -> ӂ, bo tak jest ładniej
ҳ -> NULL, jednak tak
Alfabet:
Аа (a) - a
Бб (be, бэ) - b
Вв (we, вэ) - w
Гг (ge, гэ) - g
Дд (de, дэ) - d
Ее (je, е) - je
Ёё (jo, ё) - jo, jó
Жж (że, жэ) - ż
Ӂӂ (dże, ӂэ) - dż
Зз (ze, зэ) - z
Іі (i, і) - i
Йй (jot, ёт) - j
Кк (ka, ка) - k
Лл (eł, эл) - ł
Мм (em, эм) - m
Нн (en, эн) - n
Оо (o) - o
Пп (pe, пэ) - p
Рр (er, эр) - r
Сс (es, эс) - s
Тт (te, тэ) - t
Уу (u, у) - u
Ўў (ер носовы) - jer nosowy.
Фф (ef, эф) - f
Хх (cha, ха) - ch, h
Цц (ce, цэ) - c
Чч (cze, чэ) - cz
Шш (sza, ша) - sz
Щщ (szcza, ща) - szcz
Ъъ (тварды ер) - twardy jer
Ыы (y, ы) - y
Ьь (меўккі ер) - miękki jer
Ээ (e, э) - e
Юю (ju, ю) - ju
Яя (ja, я) - ja
Wieloznaki:
зь - ź
сь - ś
сьць - ść
нь - ń
ль - l
дзь - dź
ць - ć
рь - rz
оў - ą
эў - ę
ёў - ją
еў - ję
рі - rzy
Pisownia і oraz ыі, ый (іі):
Tak jak było w staropolskim, i jak jest w obecnym białoruskim, łacińskie 'ii' będzie zapisywane różnie w zależności od liczby:
W liczbie pojedynczej jest to -ыі, jak w białoruskim.
W liczbie mnogiej jest to -ый, jak w staropolskim.
No chyba, że wyraz zakończony jest na -ня (nia) lub -іа (ia), wtedy jest to -іі, a w liczbie mnogiej -ій.
Tak więc:
Тэй хісторыі, але тых хісторый. Tej historii, ale tych historii (historyj). Oraz:
Тэй уніі, тых уній, тэй магіі, тых магій, тэй арміі, тых армій. Tej unii. tych unii (unij), tej magii, tych magii (magij), tej armii, tych armii (armij).
Pisownia іа, ыя oraz я ("ja") po spółgłoskach:
Po większości spółgłosek pisze się -іа, po spółgłoskach ц, з, с, р, д, т pisze się -ыя, po н pisze się я, zaś po л - ія.
Tylko z я są takie wyjątki. Inne samogłoski jotowane powinny być używane w każdych sytuacjach, z ewentualnym ygrekiem.
Земіа, лекцыя, хісторыя, овацыя, овацые, хісторые. радыё, дыёрыт. Te zasady także się tyczą іо, ыё і ё
Pisownia rjV, cjV, sjV, zjV:
Słowa kończące się na -riV (gdzie V to dowolna samogłoska), -cjV, zjV i sjV pisze się jako -рыV, -цыV, зыV і сыV (i tak dalej). Wynika to z języka staropolskiego, gdzie było to y,
jednak zniknęło. Ponieważ jest to łаtwiejsze i ładniejsze w zapisie niż twardy jer, nawet jeśli to ы jest nieme.
Dlaczego ьы, a nie і?
Jedynym użyciem zbitki ьы jest w рьы, czyli rzy. Ja rozumiem, że pochodzi to z dawnego i, jednak w obecnym języku polskim wiele zapożyczeń z języków takich jak
francuski czy angielski posiada zbitkę ri, a pisanie tego wszystkiego z twardym jerem byłoby bardzo niewygodne. Tedy uważam, że trza ścierpieć to ьы
Zmieniam zdanie. Jednak będzie рі oraz ъі
ie
W niektórym wyrazach, np 'klient' dwuznak 'ie' wymawiany jest jak 'ije', i w zapisie cyrylicą wypadałoby to zaznaczyć.
klient = кліеўт (klijęt, jako że powinno się to adaptować)
Pisownia przedrostków:
Przedrostki oddzielane są dla jasności twardym jerem, jeżeli instnieje ryzyko złego jotowania:
зъедзоны - zjedzony.
зысьці сеў -ziści się
науміаны - naumiany
одхудзаць сеў - odchudzać się
Pisownia l w zapożyczeniach z arabskiego i perskiego
W zapożyczeniach z języków arabskiego i perskiego dźwięk 'l' zapisywany jest jako л, a nie jako ль.
Wynika to z faktu, że w tych językach w niektórych miejscach jest twarde l, i do czasu gdy polskie ł stało się /w/,
były te zapożyczenia zapisywane z ł.
Czyli:
ла ле лі ло лу
to w bliskowschodnich zapożyczeniach
la le li lo lu
Czyli: Аллах, Осама бін Ладэн, ал-Ӂазъіра to Allah (wedle dawnej pisowni Ałłach), Osama bin Laden, al-Dżazıra*
*tak się to powinno pisać na zasadzie fonetycznej adaptacyji. po angielsku jest al-Jazeera.
Akcenty
Jeśli akcent pada na inną sylabę niż przedostatnia, zaznaczane jest to kreską:
му́зыка - muzyka (jak w "muzyka symfoniczna"), i nie jest to
музы́ка - muzyka (jak w "klarnet dobrego muzyka")
Pisownia *i
Zbitki ri, zji (zi) oraz sji (si) w zapożeczeniach są pisane ры, зы oraz сы,
jako że ы wywodzi się z ъі. Грывэс, Ӂазыра, сынус
Po ш, ч, щ, ж, ӂ dźwięk э pisze się е!
Niektóre słowa
Позём - poziom
трудносьці - trudności
пріціск - przycisk
теў шаў - tien/tię szan/szą (pasmo górskie w Kirgistanie)
цебе - ciebie
лекцыя - lekcja
Гэнэрал Грывэс - Generał Griwes (Grievous)
Фірэр Адлер Грым - Fuhrer Adler Grimm (z REDCONa)
Васылій Петровіць Голобородко - Wasjilij Pietrowić Gołoborodko (taka jest wymowa w serialu, przynajmniej wg mnie)
Inskrypcja Pierścienia:
Для Владцы Мроку на чарным троне ест Персьцень едэн.
В Краіне Мордор, гдзе вечнэй ноцы залеглы цене.
Персьцень Едыны, бы владаць вшысткімі, чарэм е опэўтаць.
Персьцень Едыны, бы вшыстке згромадзіць и в цемносьцях спэўтаць.
В Краіне Мордор, гдзе вечнэй ноцы залеглы цене.
Czyli:
Dla Władcy Mroku na czarnym tronie jest Pierścień jeden.
W Krainie Mordor, gdzie wiecznej nocy zaległy cienie.
Pierścień Jedyny, by władać wszystkimi, czarem je opętać.
Pierścień Jedyny, by wszystkie zgromadzić i w ciemnościach spętać.
W Krainie Mordor, gdzie wiecznej nocy zaległy cienie.
Przemówienie Palpatina w senacie:
І, бунт Ӂедаёв зостал стлуміоны.
Позосталі Ӂедае бэўдоў бэзвзглеўдне сьцігані і звыцеўжені!
По замаху на мое жыце естэм фізычне здэформованы. Цалы в блізнах, еднак запэвням вас, же характэр мам сільны як нігды!
Абы запэвніць бэзпеченьство і стабільноў прішлосьць, Рэпубліка зостане прекшталцона в первше Галяктычнэ Імпэрыюм!
В тросцэ о добро і помысьльносьць сполэченьства!
Czyli:
Rebelia Dżedajów zostałą stłumiona.
Pozostali Dżedaje będą bezwzględnie ścigani i zwyciężeni!
Po zamachu na moje życie jestem fizycznie zdeformowany. Cały w bliznach, jednak zapewniam was, że charakter mam silny jak nigdy!
Aby zapewnić bezpieczeństwo i stabilną przyszłość, Republika zostanie przekształcona w pierwsze Galaktyczne Imperium!
W trosce o dobro i pomyślność społeczeństwa!
Jak ktoś chce mieć to na klawiaturze, to tu jest plik xkb.
Trzeba pobrać ten plik, pobrać go do katalogu
/usr/share/X11/xkb/symbols/ i wykonać komendę "setxkbmap kzl".
Polecam do tego czcionki:
- FreeSerif (w pakiecie Gnu FreeFonts);
- RomanCyrillic Std (pobierz);
- Gentium Book Plus (pobierz);
- Everson Mono (pobierz);
Oczywiście wiele innych czcionek ma te litery (w tym chyba guglowskie noto), wymienione powyżej po prostu uważam za najlepsze.
Aha, i żadna z łindołsowych czcionek domyślnie zainstalowanych nie ma ich, czyli jeśli go używasz, musisz doinstalować.